'Audit in een dag geeft ’t Ravelijn inzicht in kwaliteit schoolexaminering'
‘Pak je kans’ is het motto op ’t Ravelijn, een middelbare school in Steenbergen voor mavo en voorbereidend mbo. Kansen zijn er volop op de school die in januari 2020 voor de tweede keer het predicaat ‘Excellente School’ in ontvangst mocht nemen. “We lopen graag voorop, onze school is constant in ontwikkeling”, bevestigt kwaliteitsmanager Jolanda van Terheijden.
’t Ravelijn heeft alle leerwegen in huis: de theoretische leerweg (mavo), gemengde leerweg, kaderberoepsgerichte leerweg en de basisberoepsgerichte leerweg. Leerlingen kunnen kiezen uit twee onderwijsconcepten: R@velijn Domeinleren en R@velijn Agora. Momenteel doet ’t Ravelijn mee aan de pilot Technologie & toepassing (T&T), waarvan Jolanda coördinator is. Dit spannende praktijkvak neemt mavoleerlingen mee naar alle sectoren waar technologie een rol speelt. “Dit laat zien dat we altijd bezig zijn met onderwijsvernieuwingen”, zegt Jolanda. “Ook maatwerk vinden we belangrijk. Qua organisatie en administratie vraagt dat best wel wat van het team. Ik denk dat wij van alle vmbo-scholen in Nederland de meeste PTA's (Programma voor Toetsing en Afsluiting hebben, red.) hebben.”
Audit in een dag
’t Ravelijn maakt deel uit van de Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs (OMO). Kwaliteitsontwikkeling en kwaliteitscultuur zijn belangrijke aandachtspunten in de koers van OMO. Daarom werd medio 2020 op alle 68 OMO-scholen een ‘Audit in een dag’ uitgevoerd door Cito. Scholen krijgen zo inzicht in de mate waarin hun schoolexamens voldoen aan de standaarden van de Onderwijsinspectie. “Dit onderzoek is op elke school op dezelfde manier opgezet en uitgevoerd”, legt Erik Degen uit. Hij voerde de audit op ’t Ravelijn uit, samen met Jolanda. “Dat heeft meerdere doelen. Eén doel is dat als je met z'n tweeën ergens naar kijkt – het vierogenprincipe – een oordeel betrouwbaarder wordt. Een ander doel is dat we er op deze manier een ‘lerende audit’ van maken. Zo leert de school op alle fronten waar ze staat, en bovendien kan Jolanda de volgende keer zelf zo’n audit doen.”
De audit van Cito bestaat uit de voorbereiding, de audit zelf en de rapportage met de presentatie. Erik: “Eerst heb ik alle documentatie bekeken die Jolanda voor me heeft verzameld. Denk aan het examenreglement, het onderwijsreglement, PTA’s en een aantal schoolexamens. Tijdens de audit hebben Jolanda en ik samen met groepjes leerlingen en collega’s gesproken over examinering op ‘t Ravelijn. De leerlingen zijn natuurlijk het belangrijkst en kwamen als eerste aan de beurt. Daarna spraken we docenten vanuit hun rol als examenconstructeur, docenten vanuit hun rol als beoordelaar, administratief medewerkers, mensen die over kwaliteit gaan en natuurlijk met de directie. We hebben iedereen bevraagd over alle facetten van het examineren. Als je dat vergelijkt met wat er op papier staat, ontstaat een goed beeld van hoe het is geland in de organisatie. Dan maak ik een rapportage, met een analyse, conclusies en aanbevelingen. Na goedkeurig van Jolanda delen we die met de organisatie. En als laatste volgt een presentatie aan het hele team.”
Als je met z'n tweeën ergens naar kijkt, wordt een oordeel betrouwbaarder
Ervaringen
Uit de meeste gesprekken kwamen geen grote verrassingen voor Jolanda. “Bij de leerlingen zag je wel echt een verschil tussen basis- en mavoleerlingen. Waar een mavoleerling het examenreglement zo kan vinden op intranet, keken basisleerlingen ons vragend aan en wisten ze soms niet eens van het bestaan ervan. Als ik kijk naar de collega’s, heb ik het gevoel dat ze wel op één lijn zitten.” Erik beaamt dit: “Wat me opviel is dat iedereen hetzelfde wil. En wat ik ook zag is dat groepjes docenten het toch op hun eigen manier doen. Hiermee krijg je verschillende interpretaties van wat de beste manier is. Soms zijn die verschillen heel verklaarbaar. De dingen die mij op zijn gevallen, benoem ik in de conclusies en aanbevelingen. Een aanbeveling is bijvoorbeeld dat je er als school voor kunt kiezen om meer te standaardiseren, om meer met sjablonen te werken. Het is geen verplichting; het staat nergens op de muur of in de wet. Het is dus aan Jolanda en het team of ze iets met de aanbevelingen willen doen, en in welke volgorde. Het kan ook niet allemaal tegelijk.”
Perfect bestaat niet
“We hebben nog nooit een perfect examenproduct gezien, dat bestaat ook niet”, legt Erik uit. “Als iemand een tekst schrijft en iemand anders kijkt daarnaar, dan heeft diegene altijd wel een suggestie. Dat is met een examen ook zo. Het kan altijd vanuit een andere zienswijze, het kan altijd mooier, groter of beter. Maar de essentie is dat we kijken naar wat er te winnen valt.” Jolanda: “Ik moest van drie vakken een schoolexamen opsturen voor de screening. Ik heb iets opgestuurd wat ik er goed uit vond zien, iets wat voor mijn gevoel matig was en iets wat ik er echt helemaal niet goed uit vond zien.”
Ik kan drie perfecte dingen sturen, maar dan krijg je natuurlijk geen advies waar je iets aan hebt
Draagvlak
“Examenkwaliteit is bij veel scholen een verantwoordelijkheid van de examencoördinator of de kwaliteitscoördinator. Die persoon rent zich het vuur uit de sloffen voor de examens terwijl sommige collega’s geen rol voor henzelf zien. Elke school heeft wel een Jolanda”, aldus Erik. “Maar bij de presentatie van zo’n audit merk je dat iedereen snapt: ‘ik heb er ook een aandeel in’. Dat komt het draagvlak ten goede.” Jolanda vult aan: “Ik hanteer nu het principe van ‘niet zorgen maar borgen’. Het helpt ook mee dat een externe partij het komt vertellen en niet ik.” Een ander voordeel van de audit is de spontane kennisuitwisseling die ontstaat. Erik: “Doordat we bepaalde documentatie opvragen, ontstaat er bewustwording van wat er allemaal samenhangt met toets- en examenkwaliteit. En indirect brengt de vragenlijst samenhang in alles wat met de toetscyclus te maken heeft. En de rapportage ook weer. Dat is voor Jolanda allemaal niet nieuw, maar het is wel mooi om het zo allemaal op een rij te krijgen. Er is continu focus op je examinering en je toetsing en wat je daarmee kunt.”
Jolanda kijkt met een goed gevoel terug op de audit. “Het was een lange en vermoeiende dag. Maar het was wel super interessant, boeiend en ook heel leuk! Het helpt wel mee dat Erik heel toegankelijk is. We hadden meteen een klik en we kijken met dezelfde blik. Ik zou andere scholen zeker aanraden om eens zo'n audit te doen. Even alles op een rijtje krijgen voor jezelf. En het zorgt ook voor bewustwording bij het complete team”, besluit Jolanda.