De toekomst? Meer maatwerk in toetsing

Als business-unitmanager Toetsketens stuurt Jasper het team aan dat zich inzet voor overheid, bedrijfsleven en branche- en beroepsverenigingen. Waardoor we direct bij één van de grootste misverstanden over zijn baan belanden. ‘Cito is echt meer dan alleen onderwijs. We maken toetsen en examens voor bedrijven, mensen in beroepen, mensen die inburgeren, kortom voor mensen die vaak het reguliere onderwijs allang hebben verlaten. Hiermee dragen wij bij aan het continue leren en ontwikkelen wat we als mensen doen in ons leven en in ons werk. Het is mooi om daar een rol in te mogen spelen.’

Ik heb mijn hele leven in commerciële omgevingen gewerkt, maar ik kan alleen diensten of producten met verve ‘verkopen’ als ik er trots op ben. Cito maakt heel mooie en kwalitatief goede dingen, die ik dan ook met trots kan aanbieden bij opdrachtgevers

Maak het verschil

‘Voor examenkandidaten kunnen we het verschil maken. Ons werk doet er toe voor de kandidaat die een examen of toets moet maken. Vaak tonen zij daarmee aan iets te kunnen in hun werk of is het zelfs een eis om hun beroep te mogen beoefenen. Dit geldt ook voor de inburgeringsexamens. Het gaat echt ergens. Dan wil je dat iedereen een gelijke kans krijgt. Deze examens moeten recht doen aan de mensen die het maken. Cito strijd voor gelijke kansen voor iedereen en wij doen er dan ook alles aan om een examen of toets heel goed te maken. Een goed examen staat niet gelijk aan een heel moeilijk examen, het moet precies bij de doelgroep passen én voldoen aan de eisen die we aan een examen stellen. Ik vind het heel mooi als dat bij elkaar komt. ‘

‘Ik heb een grote bewondering voor ambachten. De kok die vanuit verschillende smaken een gerecht creëert, de dakdekker die ons voor lekkage behoed, maar ook voor de kunstenaar die me met zijn werk ontroert. Ik werk hier vooral met mijn hoofd. Ambachtslui werken ogenschijnlijk vooral met hun handen. Maar zij beschikken over heel veel kennis die ze omzetten in praktisch werk. Vaak hebben zij niet zulke goede ervaringen met toetsen en examens. Ons huidige onderwijssysteem is een soort wasstraat waar we ieder kind zo ongeveer op dezelfde manier doorheen leiden. De één komt daar fluitend doorheen, de ander loopt tegen de grenzen van het systeem aan. Sommige mensen raken er hierdoor van overtuigd dat ze niet kunnen leren. Wat natuurlijk onzin is, want iedereen leert elke dag. En ieder kind of individu heeft talenten die kunnen uitgroeien tot kwaliteiten, vaardigheden en succes met de juiste aandacht en liefde. Ik vind het de taak van Cito om via maatwerk en technologie mensen te kunnen laten aantonen wat zij in huis hebben en ze daarmee verder te laten groeien.'

Een leven lang leren

‘Het begint in het basisonderwijs, maar willen we een leven lang leren faciliteren dan moeten we dit ook doorvoeren bij toetsing en examinering van professionals. Daarom onderzoeken we ook graag andere vormen van examinering dan de welbekende multiple choice kennistoets. Je kunt hierbij denken aan flexibeler examineren, micro-examinering, opbouwen van portfolio’s, etc.
Er zijn veel vakmensen die beschikken over specialistische kennis, maar die niet op waarde worden geschat omdat een kennistoets niet hun ding was en is. Voor hen moeten we in staat zijn meer handvatten te geven. Zodat zij vanuit dat Leven Lang Leren concept kunnen aantonen dat ze leren en ontwikkelen in de praktijk. Niet via ingewikkelde theorie-examens met ingewikkelde teksten, maar juist zo dicht mogelijk op hun dagelijkse praktijk. Daarmee maken we hen bewust van wat ze geleerd en bereikt hebben én kunnen ze dit ook aantonen aan anderen. En dat doet goed, voor eigenwaarde en trots. Dat is de mooie kant van toetsing en examinering die ik iedereen gun.'

Toekomst van toetsen

‘Er gaat ongetwijfeld veel veranderen in de komende tientallen jaren. De waarde van kennis is in de toekomst veel onzekerder. De vraag is of professionals nog wel theorie-examens maken in de toekomst. Wellicht kun je op een andere manier verweven in je werk aantonen dat je je vak beheerst. Door middel van reviews van collega’s of door korte vragen of opdrachten tussendoor, of op andere nog veel intelligentere manieren op een makkelijke manier. Iets kunnen uitvoeren in de praktijk daarentegen wordt veel belangrijker. Ik zie zeker ook mogelijkheden met VR-technologie. Nu moeten kandidaten voor een praktijkexamen naar een speciaal ingerichte locatie waar waarheidsgetrouwe simulaties door assessoren worden begeleid. Via VR kunnen dergelijke examens niet alleen vanuit huis, maar ook op een eigen gekozen moment afgenomen worden. Je kunt prachtige praktijksituaties nabootsen. Deze technologie is nu nog kostbaar om in te zetten voor relatief ‘kleine’ examens. Plus de technische ontwikkelingen gaan zo hard, dat je al snel met een verouderde praktijksituatie in software zit. Maar als het ontwikkelen van dit soort game-achtige omgevingen een vlucht gaat nemen, wat het zeker gaat doen, gaat dat heel interessant zijn voor ons.’

Oog voor mensen

‘Ik vind het belangrijk dat wat we aanbieden op maat is voor de doelgroep. Dat het examen past bij hun praktijk en beroep. Dat het die vaardigheden in kaart brengt die we willen zien. Een examen dat in kaart moet brengen of iemand weet of een technische constructie deugdelijk is ontworpen moet niet vermoeid worden met grote lappen tekst. Want dan meet je onbedoeld leesvaardigheid en niet zuiver het technisch inzicht. Of dit nu in een VR-omgeving is of meer op een klassieke manier, waarbij je in stappen laat zien wat je kan en weet, zoals je de sommen op de middelbare school moest maken. Ook in mijn team vind ik het belangrijk om mijn mensen te coachen op talent. Daar waar ze over twijfelen aan hun kwaliteiten, ze net over dat punt heen helpen en het zelfvertrouwen te laten groeien. Ik werk graag in teamverband met ze. Ik hoop echt dat ik bijdraag aan een sfeer waarin mensen die zelfstandigheid en verantwoordelijkheid willen pakken en nemen.’

‘Waar ik blij van word? Het samenwerken met de professionals uit mijn team, die me vaak verrassen met de dingen die ze doen, maken, opleveren, wanneer ze iets regelen voor een examenkandidaat of iets afstemmen met of voor elkaar krijgen bij een klant. Ik word blij van gesprekken met klanten, ook van de niet zo gemakkelijke gesprekken. Ik ben voor openheid en transparantie naar elkaar toe. Soms gaat iets niet als gepland en kan er sprake zijn van irritatie, want we zijn allemaal mensen. Door er met een open houding en blik in te gaan ontstaan vaak mooie dingen in zo’n gesprek.’

‘Én verder word ik blij van koken. Dat is echt een passie, daar word ik elke dag weer blij van. Van het opeten ook trouwens. Het kan iets simpels zijn, maar ook iets hoogwaardigs en ingewikkelder. Dat koks zelf echt een nieuw gerecht kunnen creëren, dat vind ik echt bijzonder. Dat bewonder ik. Ik kan sowieso genieten van de dingen die het leven mooi maken: muziek, fotografie, beeldende kunst, dat kan me echt ontroeren.‘