Leervertraging brugklassers (2021)

Lagere instroom, lagere startvaardigheden

Brugklassers hadden het zwaar in coronatijd. Groep 8-leerlingen die in 2020 de overstap maakten naar het voortgezet onderwijs, stroomden in op een lager niveau en scoorden lager op toetsen voor Nederlands en rekenen-wiskunde. Minder brugklassers haalden het fundamentele niveau, een effect dat voor meisjes groter was dan voor jongens. Ook groeiden de verschillen tussen scholen. Op scholen met relatief veel leerlingen uit achterstandswijken, bereikten 9,4% minder brugklassers referentieniveau 1F.

De balans voor brugklassers in coronatijd

In november 2020 deden we bij Stichting Cito ons eerste onderzoek naar de impact van de scholensluitingen. We keken toen naar de consequenties voor leerlingen in groep 4 t/m 7 van het basisonderwijs. Leerlingen uit groep 8 maakten geen deel uit van dat onderzoek. Voor die groep hadden we geen gegevens beschikbaar uit het leerlingvolgsysteem, en ook de eindtoets werd afgelast. Inmiddels zijn deze leerlingen brugklassers. Nu kunnen we voor deze groep de balans opmaken. In opdracht van de Onderwijsinspectie - en als bron voor de Staat van het Onderwijs 2021 - onderzochten we de instroomniveaus van brugklassers en hun startniveaus voor de kernvakken Nederlands, Engels en wiskunde. Daarbij maakten we analyses voor de hele groep, maar zoomden we ook in op verschillen tussen jongens en meisjes, en leerlingen met lage(re) sociaaleconomische achtergronden.

Brugklassers hadden het zwaar in coronatijd. Groep 8-leerlingen die in 2020 de overstap maakten naar het vo, stroomden in op een lager niveau en scoorden lager op toetsen voor Nederlands en rekenen-wiskunde.

Uit ons onderzoeksrapport

Staat van het Onderwijs: drie onderzoeksvragen

We hebben dit onderzoek uitgevoerd in april 2021, in opdracht van de Inspectie van het Onderwijs. De resultaten werden als bron meegenomen in de Staat van het Onderwijs 2021. De drie onderzoeksvragen:

Stroomden brugklasleerlingen in 2020 op een lager niveau in dan de jaren ervoor?
Hadden brugklasleerlingen in 2020 een lager startniveau dan in eerdere jaren?
Zijn er trends te signaleren voor leerlingen met een lage(re) sociaaleconomische achtergrond?

Onze databronnen

Voor ons onderzoek naar de impact van corona op de instroom en startvaardigheden van Nederlandse brugklassers gebruikten we meerdere databronnen:

de afgegeven schooladviezen in groep 8
de instroomniveaus in het voortgezet onderwijs
de afnamegegevens van Toets 0 uit het Cito volgsysteem voor het voortgezet onderwijs (CVVO)
de resultaten van Toets 0 uit het CVVO

Minder havo- en vwo-adviezen

In 2020 ging de eindtoets in groep 8 niet door en konden schooladviezen niet naar boven worden bijgesteld. Dit had gevolgen voor de instroom in het vo. In 2020 kwam een grote groep brugklassers terecht op een lager niveau. Analyses van meerdere bronnen wezen uit dat het aandeel brugklasleerlingen op vmbo-niveau was toegenomen. Daartegenover daalde het aandeel havo/vwo-leerlingen. Ook trokken brede scholen in 2020 relatief meer leerlingen. Enerzijds past deze ontwikkeling bij een trend. Maar voor 2020 kan het ook wijzen op een behoefte om leerlingen meer flexibiliteit te bieden binnen de school van hun keuze.

Lager startniveau bij brugklassers

In 2020 behaalden minder leerlingen de referentieniveaus rekenen en Nederlands 1F dan in het jaar ervoor. Bij rekenen lag het percentage leerlingen dat minstens 1F haalde 3,9% lager dan in 2019, voor Nederlands was het verschil 3,3%. Bij Engels was het een ander verhaal. Daar haalden meer leerlingen het ERK-niveau; hun vaardigheid is dus toegenomen ten opzichte van leerlingen in eerdere jaren. Dit past bij de stijgende trend die we al langer waarnemen bij Engels leesvaardigheid en woordenschat.

Verschillen tussen scholen zijn groot

We zien grote verschillen tussen scholen met meer of minderleerlingen met een lage(re) sociaaleconomische achtergrond. Dat blijkt uit de startniveaus van brugklasleerlingen op deze scholen. Op scholen met meer dan 50% leerlingen met een lage(re) sociaaleconomische achtergrond, vond de grootste daling plaats. In 2020 had 9,4% minder leerlingen hier referentieniveau 1F voor rekenen op zak. Voor Nederlands leesvaardigheid zakte dat aandeel met 5,9%. Ook de stijging in het aanvangsniveau voor Engels zien we op deze scholen niet terug.

Download hier

Resultaten Cito-onderzoek 2021

Of ga naar

De Staat van het Onderwijs 2021