Leervertraging in het primair onderwijs (2021)

Leervertragingen basisonderwijs deels ingelopen. Maar juich niet te vroeg

Na de tweede lockdown zijn de leervertragingen in het basisonderwijs deels ingelopen. Althans bij begrijpend lezen en rekenen. Maar niet alle leerlingen herstellen zich in dezelfde mate. Dat concludeert Stichting Cito na een onderzoek van toetsresultaten voor rekenen en begrijpend lezen (bron: Cito Leerlingvolgsysteem). Zo zijn leerlingen in groep 4 tot en met 7 voor rekenen over het algemeen weer terug op het niveau van voor de lockdown(s). De vraag is wel ten koste van welk onderwijsaanbod dit herstel plaatsvond. De vertraging voor – bijvoorbeeld – begrijpend lezen bestaat deels nog steeds. En de verschillen tussen leerlingen zijn er groter geworden. En wat te denken van vaardigheden zoals sociaal-emotionele ontwikkeling?

Balans basisschoolleerlingen na tweede lockdown

In november 2020 kwamen we naar buiten met een eerste onderzoek naar eventuele leervertragingen als gevolg van de scholensluiting in het po. Vlak na de eerste lockdown en periode van afstandsonderwijs bleek dat leerlingen minder leergroei hadden doorgemaakt dan in een niet-coronajaar. Het onderzoek was toen gebaseerd op een analyse van de M- en E-scores in 2020 (bron: Cito Leerlingvolgsysteem). In dit onderzoek is de lijn doorgetrokken en ook gekeken naar de M-toets in 2021. De grote vraag was of de leervertraging zich had verdiept of dat leerlingen ondanks de tweede lockdown een inhaalslag hadden gemaakt.

Leerlingen in groep 4 t/m 7 zijn voor rekenen over het algemeen weer terug op het niveau van vóór de lockdown(s). De vraag is ten koste van welk onderwijsaanbod dit herstel plaatsvond.

Uit ons onderzoeksrapport

Begrijpend lezen: verschillen groter

De belangrijkste conclusies voor ons onderzoek naar begrijpend lezen:

Het algemene beeld is voor leerlingen in groep 4 t/m 7 hetzelfde. In de tweede lockdown ligt de leergroei gemiddeld op hetzelfde niveau als in niet-coronatijden.
De leergroei is niet voor alle groepen leerlingen even groot. Beter presterende leerlingen hebben net wat meer leergroei geboekt dan zwakker presterende leerlingen. Het duidelijkst is dit voor leerlingen die nu in groep 5 zitten.
Het gevolg is dat de sterkere leerlingen hun vertraging uit de eerste lockdown (grotendeels) hebben ingelopen. Daartegenover staat dat zwakke leerlingen nog steeds iets achterlopen. Al met al zijn daardoor de verschillen tussen leerlingen in de tweede lockdown groter geworden.

Rekenen: een inhaalslag

De belangrijkste conclusies voor ons onderzoek naar rekenen:

Het beeld is eenduidig. Leerlingen boekten in coronatijd – gemiddeld gezien - méér leergroei dan voor coronatijd.
Die groei geldt voor alle leerlingen. We zien geen verschil voor laag scorende of hoog scorende leerlingen.
De groei was groot genoeg om de vertraging van de eerste lockdown in te lopen. Halverwege groep 5 blijken leerlingen zich zelfs verbeterd te hebben; ze scoren beter dan in niet-coronatijden.

Veel media-aandacht voor dit onderzoek

Ons onderzoek haalde het NOS Journaal. Bekijk de uitzending van dinsdagmiddag 1 juni 2021 met onderzoeker Kimberley Lek (kijken vanaf 0.03.58).
Luister De Nieuws BV van 1 juni (luisteren vanaf 0.00.25)
Lees het artikel op NOS Nieuws 'Cito: Achterstanden basisonderwijs deels ingehaald, onderlinge verschillen gegroeid'

Aanzet voor discussie

Het (deels) inlopen van een leervertraging in een periode van lockdown is niet het eerste waar je aan denkt. Toch hebben we dat in ons onderzoek gevonden. De resultaten bij begrijpend lezen en rekenen zijn mooi, maar ten koste waarvan?

Natuurlijk zijn begrijpend lezen en rekenen belangrijke basisvaardigheden, maar het onderwijs behelst veel meer dan dat. School draait ook om het ‘bij elkaar zijn’, om het ‘samen dingen doen’ en het ‘van elkaar leren’. Dat mis je als je niet naar school kunt gaan. Wat dat in bredere zin doet met de skills van leerlingen, konden we niet onderzoeken. Daarvoor hebben we de data niet.
Met de data die we wél hebben, doen we de komende tijd nader onderzoek naar de leerresultaten van basisschoolleerlingen in coronatijd. We nemen voor deze onderzoekspopulatie dan ook het vakgebied spelling onder de loep, en zoeken verder naar mogelijke verklaringen voor de geconstateerde verschillen.

Meer resultaten?

Ons korte onderzoeksverslag bevat extra info en illustratieve grafieken.

Resultaten Cito-onderzoek 2021

Technische achtergrondinfo

Download technische achtergrondinformatie bij dit onderzoek

Waarom wij niet corrigeren voor afnamedatum Over de data van dit onderzoek