Moeten energiedrankjes verboden worden?

Energiedrankjes. Wie drinkt ze niet? Maar, zeggen experts, als je er veel van drinkt kunnen ze schadelijk zijn. Wat moeten we daar als samenleving mee? Verbieden? Of alleen verbieden voor jongeren?

Voor ons als examenmakers van het vmbo examen maatschappijkunde GL/TL is dit onderdeel altijd het leukste en het moeilijkste deel van het examen om te maken: de analyse van een maatschappelijk vraagstuk. We proberen altijd een actueel maatschappelijk vraagstuk te vinden dat het liefst ook aansprekend is voor jongeren: de woningnood, hondenpoep op straat of dus gevaarlijke energiedrankjes. Ook in de analyse van dit jaar, over energiedrankjes, krijg je eerst een paar teksten om te kijken of de consumptie van energiedrankjes wel een maatschappelijk probleem is, welke gevolgen dat heeft, welke oplossingen je zou kunnen invoeren en wie er belang hebben bij de verkoop van (in dit geval) energiedrankjes. Daarna volgen een aantal vragen om het maatschappelijk probleem te ontleden. We proberen daarbij altijd precies genoeg informatie te geven. Genoeg om bijvoorbeeld een beargumenteerde mening te kunnen vormen, maar niet zoveel dat het vooral een leestoets wordt.
En dan maken we een mening-vraag. Dat klinkt makkelijk toch? Bijvoorbeeld: "Vind jij het verbieden van de verkoop van energiedrankjes aan jongeren een goede oplossing?" Maar dat zou een hele slechte vraag zijn! Waarom? Omdat het een examen is, moeten we je mening kunnen beoordelen. Maar ja, bestaat er dan zoiets als een goede en een foute mening? Moet een leerling die vindt dat er een verbod moet komen op de verkoop van energiedrankjes aan jongeren meer punten krijgen dan een leerling die dat onzin vindt? Dat zou natuurlijk niet eerlijk zijn!
Daarom denken we altijd heel hard na wat een goede mening maakt. In dit examen hebben we dat opgelost doordat we vragen om een argument te geven voor of tegen een verbod, en het argument dat je daarvoor geeft te koppelen aan een waarde die jij belangrijk vindt.

2p 41   Om de mogelijk schadelijke effecten van overmatige consumptie van energiedrankjes tegen te gaan, kan de overheid de verkoop van energiedrankjes aan jongeren verbieden.
            -> Vind jij het verbieden van de verkoop van energiedrankjes aan jongeren een goede oplossing?
            -> Beargumenteer jouw mening.
            -> Noem de waarde achter jouw argument.

Een goede mening is onderbouwd met een argument. Dus we hebben jullie vanuit een waarde laten beargumenteren. Zo zorgen we dat een antwoord als "Ik ben voor een verbod, want ik drink het sowieso niet" geen punten krijgt. Daar zit namelijk en geen waarde in, én het is ook geen argument waarom dan in heel Nederland een verkoopverbod moet komen van energiedrankjes. Maar, zoals we de vraag nu gesteld hebben kun je het zowel eens zijn met een verbod, als oneens, en toch alle punten halen.

Gelukkig ben ik, en bijna alle mensen die aan dit examen gewerkt hebben ook leraar maatschappijkunde. Zo kunnen we bij het nakijken van het examen zien wat de mening van onze eigen leerlingen is! We zijn heel erg benieuwd!

Chiel, toetsdeskundige maatschappijwetenschappen en maatschappijkunde bij Stichting Cito

Wil je meer weten over het proces rond het maken van centrale examens? Kijk dan hier.