Cito-onderzoek voor de Staat van het Onderwijs 2022

Coronamaatregelen ijlen na, leervertraging loopt nog iets op

De brugklassers van schooljaar 2021/2022 hebben het niet makkelijk. Als basisschoolleerling kregen zij in groep 7 te maken met de eerste corona-scholensluitingen. De abrupte switch naar digitaal onderwijs op afstand was wennen en speelde voor hen in een belangrijk jaar van het basisonderwijs. Ook in groep 8 volgde voor deze leerlingen een landelijke lockdown en op veel scholen ad hoc ingelaste periodes van onderwijs op afstand vanwege besmettingen. Hoewel de gewenning er inmiddels was, was de situatie allesbehalve normaal. Het zijn die leerlingen waarmee we te maken hebben in dit onderzoek. Leerlingen die ook in hun eerste jaar van het voortgezet onderwijs te maken hadden met ziekmeldingen en quarantaineperiodes. Hoe staat het met hun vaardigheidsniveau?

De balans voor brugklassers in coronatijd

Vorig jaar deden we – in opdracht van de Onderwijsinspectie en als bron voor de Staat van het Onderwijs 2021 – voor het eerst onderzoek naar de leervertraging bij brugklassers. We analyseerden toen de vaardigheidsniveaus voor de kernvakken Nederlands, Engels en wiskunde en zoomden in op verschillen tussen jongens en meisjes, en leerlingen met lage(re) sociaaleconomische achtergronden. Dit jaar herhalen we dit onderzoek voor brugklassers die in 2021 instroomden in het voortgezet onderwijs. Hoe staat het met hun vaardigheid in Nederlands, Engels en rekenen/wiskunde? Zijn de corona-effecten inmiddels weggewerkt of ijlen ze nog na?

De data

Voor dit onderzoek naar de startvaardigheden van brugklassers (schooljaar 2021/2022) baseren we ons op:

• het Cito Volgsysteem VO. Dit is het leerlingvolgsysteem van Cito BV voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs.
• de afnamegegevens van Toets 0. Deze toets wordt afgenomen aan het begin van de brugklas.
• de afnamegegevens zijn verzameld in september – december 2021.

De onderzoeksvragen

We hebben dit onderzoek uitgevoerd in maart / april 2022, in opdracht van de Inspectie van het Onderwijs. De resultaten werden als bron meegenomen in de Staat van het Onderwijs 2022. Dit waren onze onderzoeksvragen:

• Hoe staat het na twee jaar corona met de belangrijkste basisvaardigheden van Nederlandse brugklassers?
• Zijn er verschillen te constateren voor jongens en meisjes?
• Zijn er verschuivingen in aantallen leerlingen die voldoen aan de referentieniveaus?

Nederlands: leervertraging loopt verder op

Voor Nederlands leesvaardigheid loopt het vaardigheidsniveau van brugklassers nog iets verder terug. Leerlingen laten op álle schoolniveaus een verder doorzettende daling zien. Meisjes presteren over de hele linie beter dan jongens, maar de daling loopt voor beide seksen gelijk op. Minder leerlingen halen de hogere referentieniveaus 2F en 3F.

Engels: leergroei zet door

Voor Engels zien we een brede stijging in vaardigheidsniveaus. Leerlingen zijn van vwo tot vmbo gegroeid in Engelse leesvaardigheid en vooral meisjes laten een groeiende gemiddelde score zien. Daardoor hebben ze hun aanvankelijke achterstand op jongens bijna overal kunnen ombuigen in een voorsprong. Het stijgende vaardigheidsniveau voor Engels wordt ook weerspiegeld in de ERK-niveaus. Op alle schooltypes is de stijging waarneembaar en meisjes springen er nog eens extra uit.

Rekenen/wiskunde: lichte leervertraging blijft

Voor rekenen/wiskunde liepen brugklassers opnieuw een lichte leervertraging op. Die vertraging was zichtbaar voor alle schooltypen, en eigenlijk overal even groot. Jongens blijven op dit vakgebied de betere presteerders. In de beheersing van referentiesniveaus voor rekenen/wiskunde zit de afgelopen jaren een duidelijke, maar gelijkmatige daling. Het aantal leerlingen dat onder 1F-niveau blijft, loopt dit schooljaar verder op.

Leervertraging brugklas 2022

De complete publicatie 'De Staat van het Onderwijs 2022'