Vaarwel mijn dierbaar vaderland

Vandaag lazen ruim 35.000 leerlingen over een trein vol Duitse vrouwen die "Vaarwel mijn dierbaar vaderland" zongen. Met de opgave werd getoetst wat jullie hadden geleerd, namelijk dat de geallieerden in 1945 de Duitse buitengrenzen verlegden en dat Duitsland sociaal ontwricht raakte.

Eerst de bron dan de opgave
Deze opgave werd geconstrueerd door een docent. Ze zei: "ik trof het interview aan in een programma uit de jaren 1990 en vond het aangrijpend hoe Helmut vertelde dat hij weg moest uit zijn dorp." In het geschiedenisexamen wordt altijd met zoveel mogelijk verschillende primaire bronnen gewerkt. Voor dit examen moesten jullie informatie halen uit dagboeken, een foto, een schilderij, toespraken, een krantenartikel en een standbeeld van Lodewijk XIV. De bron over Köller is bijzonder omdat het een interview is. Door dit interview letterlijk uit te schrijven konden we het gebruiken.

Kort en krachtig
We kozen de bron omdat deze aansloot bij de examenstof over Heimatvertriebenen. En ook omdat het verhaal van Köller laat zien dat het verdrijven van mensen uit hun woonplaats een aangrijpende gebeurtenis is. Door de bron en opgave moesten jullie je inleven in de situatie. Samen met andere docenten is de opgave in een aantal bespreekrondes aangescherpt. We bekeken daarvoor samen het interview waarin Köller vertelde dat hij in 1945 met zijn moeder en broertjes wilde vluchten voor de Russische troepen. Ze kwamen niet ver. Daarna woonden ze in het dorp tot hun gedwongen vertrek. Het was duidelijk dat Köller zijn tranen nauwelijks kon bedwingen. Hij bezocht veertig jaar na het vertrek nog altijd bijeenkomsten waar de Heimatvetriebenen van Lümzow samen aten en over hun vroegere leven spraken. Omdat we niet wilden dat de bron te lang was, namen we dat deel van het interview niet op in de bron. We kozen voor kort en krachtig. Dat paste het beste bij het verhaal van Köller.

Saskia, toetsdeskundige geschiedenis havo bij Stichting Cito

Wil je meer weten over het proces rond het maken van centrale examens? Kijk dan hier.