Doorstroom na een bijgesteld schooladvies

In schooljaar 2023-2024 kregen leerlingen voor het eerst een advies voor de middelbare school op basis van een nieuwe toets: de doorstroomtoets. Daar is veel om te doen geweest, omdat in het nieuwe doorstroomtoets-stelsel docenten nu bij een theoretischer toetsadvies hun voorlopig schooladvies in principe moeten bijstellen. Met ondersteuning van The Implementation Group (TIG) uit Deventer, heeft CitoLab gekeken naar de potentiële gevolgen van het bijna verplicht bijstellen van het schooladvies.

In Nederland wordt aan het einde van de basisschool bepaald op welk niveau van voortgezet onderwijs een leerling instroomt. Deze plaatsing werd voorheen gebaseerd op het voorlopig schooladvies van de leerkracht en het toetsadvies van de eindtoets. De leerkracht kon zelf beslissen om het advies bij te stellen als het onderwijsniveau van het toetsadvies theoretischer was dan dat van het voorlopig schooladvies. Vanaf schooljaar 2023-2024 is dit veranderd. Met de komst van het nieuwe doorstroomtoets-stelsel is het namelijk verplicht voor leerkrachten om het schooladvies bij te stellen als het toetsadvies daartoe aanleiding geeft. De leerkracht mag hier wel gemotiveerd van afwijken als een bijstelling niet in het belang van de leerling is.

Wat zijn de gevolgen van het nieuwe doorstroomtoets-stelsel dan precies? Gaat de wetgeving rondom de doorstroomtoets bevorderlijk zijn voor de verdere schoolloopbaan van leerlingen? Dat hebben we geprobeerd te voorspellen door een kijkje te nemen in het verleden. We hebben bekeken hoeveel leerlingen de afgelopen jaren in aanmerking kwamen voor een bijgesteld schooladvies. Daarnaast onderzochten we hoe het de afgelopen jaren ging met leerlingen die wel en niet een bijgesteld schooladvies kregen. Uit eerste onderzoeksresultaten bleek al dat de nieuwe wetgeving leidt tot een grote stijging in bijgestelde schooladviezen. Het doorstroomtoets-stelsel draagt in die zin dus bij aan gelijkere kansen tijdens de overgang naar het voortgezet onderwijs. Wel zullen we moeten waken voor de mogelijk risico’s van het verplicht bijstellen van het schooladvies. Ons onderzoek laat namelijk zien dat het bijstellen van het schooladvies kan leiden tot een grotere kans op afstroom in de onderbouw van het voortgezet onderwijs.

Voor vragen over dit onderzoek kun je contact met ons opnemen via citolab@cito.nl.