Vette contexten!

Een van mijn constructeurs heeft ooit gezegd dat hij het schrijven van examenopgaven de beste vorm van nascholing vindt die er bestaat. Met elkaar ontwikkelen ze mooie contexten en scherpe vragen, waarmee leerlingen hun economische kennis kunnen laten zien op papier. Op zo’n manier bezig zijn met je vak zorgt onderling voor enorme dynamiek, geweldig!

“Dat verband klopt niet” of “je hebt de opgave gebaseerd op een opgave over prijselasticiteiten in de Filipijnen, maar de aannames van die onderzoekers gingen over eerdere Mexicaanse onderzoeken1”… De onderlinge discussies beginnen al zodra de docenten economie, die als constructeur betrokken zijn bij het ontwikkelen van examenopgaven, bij Cito de drempel overstappen. Ongeveer een keer per vier weken komen ze naar Cito om met mij hun concept-opgaven te bespreken. Als dan blijkt dat een bepaald verband niet opgaat, wordt er druk geschetst, berekend en gediscussieerd.

Het is namelijk de bedoeling om dat verband in die context haarfijn op tafel te krijgen. Want de syllabus vraagt om concept-contextbenadering. Op het centraal examen moeten eindexamenleerlingen bestaande kennis kunnen toepassen in nieuwe contexten. Hiervoor doen de constructeurs ook marktonderzoek. Ze lezen binnenlandse en buitenlandse publicaties en onderzoeken, bellen en mailen met het CBS, DNB of brancheorganisaties. Als ze de context helemaal beheersen, vertalen zij deze kennis naar een geschikte examencontext. “Het is geweldig werk waar je al je creativiteit in kwijt kunt. De andere docenten helpen jou om de opgave nog beter te maken. Zo is een opgave van mijn hand niet mijn opgave, maar echt onze opgave”, aldus een van de constructeurs.

Als toetsdeskundige bewaak ik dit creatieve proces en houd ik rekening met toetstechnische afwegingen2. Een centraal examen bestaat uit vragen van gemengde moeilijkheid. Bij het construeren van de vragen (met antwoorden) richten we ons op de balans van het gehele examen. Het feit dat de examencontexten niet al bekend zijn bij leerlingen betekent dat deze uitgelegd moeten worden, en dat betekent een talig examen. Met de constructeurs analyseer ik dat de taligheid zorgt voor een duidelijke context, maar niet het economisch inzicht in de weg zit. Ook kunnen we bijvoorbeeld geen vraag stellen over politiek met een blauwe partij en een groene partij, omdat dit in de praktijk geïnterpreteerd kan worden als twee bestaande partijen. En we weten dat niet alle economische situaties altijd opgaan, waardoor soms wordt overgestapt naar een fictief bedrijf of land.

De hamvraag blijft natuurlijk altijd of die eindexamenleerlingen de contexten net zo vet vinden als wij. Ook dit jaar ga ik weer voor een van de mooiste reacties van eindexamenkandidaten na afloop van het centrale examen: “Meneer Huijbers, het examen was kapot moeilijk, maar wel leuke contexten!”

Succes allemaal!

Twan Huijbers
Toetsdeskundige economie havo/vwo bij Stichting Cito

Meer weten?
Wie maken de centrale examens?
Waaraan moet een goede toetsvraag voldoen?

Het is de tijd van de centrale examens. Eerder verschenen blogs dit jaar:

3 april - Meelopen op school biedt waardevolle informatie

3 april - Onze samenleving kan niet zonder vakmensen

13 maart - Beeldend werk waar je u tegen zegt!

2 januari - Blik op kunst

1 Het gaat hier over opgave 6 van vwo 2022 tijdvak 2

2 Waaraan moet een goede toetsvraag voldoen?