Veelgestelde vragen over Kleuter in beeld

Kleuter in beeld is een observatietool om je kleuters en groep te volgen in hun ontwikkeling. De tool volgt de kleuters met behulp van observaties (leerkrachtroute) voor de ontwikkelingsgebieden Sociaal-Emotioneel, Motoriek, Taal en Rekenen. Wil je bij Taal of Rekenen meer inzicht of is er verdieping nodig bij hoe een kleuter zich ontwikkelt op een bepaald onderdeel? Maak dan gebruik van de kindroute en zet de speelse verdiepende activiteiten en opdrachten in, op papier of digitaal.

Gebruiksvriendelijke rapportages geven je inzicht op kind- en groepsniveau, en op de verschillende subdomeinen. De groei staat hierbij altijd centraal. De rapportages hebben een signalerende functie en geven handvatten voor je handelen in de groep.

> Jij hebt de regie bij Kleuter in Beeld. Bekijk de routes. 
> Bekijk hoe Kleuter in beeld werkt. 
> Bekijk hoe Kleuter in beeld eruitziet.  
> Lees meer op cito.nl/kleuterinbeeld

Het beeld van kinderen wordt niet bepaald door te vergelijken met een landelijke referentiegroep zoals je dit misschien kent van de toetsen Taal en Rekenen voor Kleuters. Daar werd gekeken naar de vaardigheid van kleuters in vergelijking met een landelijke referentiegroep (At/m E of I t/m V).
De normering van Kleuter in beeld is gebaseerd op inhoud. Waar staat een kleuter als je kijkt naar de leerlijn? Tijdens een standaardbepaling hebben onderwijsprofessionals (leerkrachten groep 1 en 2 en experts) voor de verschillende taalaspecten bepaald wat doorgaans gezien wordt bij een kleuter eind groep 1 en bij een kleuter eind groep 2. Onze psychometrische afdeling heeft deze informatie samen met de data uit de verschillende onderzoeken met behulp van psychometrische modellen samengebracht tot een normering.

Kleuter in beeld vormt precies de middenweg tussen objectiviteit en de professionele regie van de leerkracht. De tool is kort en krachtig waar mogelijk (leerkrachtroute) en uitgebreid waar nodig (kindroute). Je kiest zelf welk deel van Kleuter in beeld je gaat gebruiken. Van sommige kleuters heb je voldoende gezien om een indruk te krijgen van de ontwikkeling en is de leerkrachtroute voldoende. Bij andere kleuters heb je misschien aanvullende informatie nodig en zet je de kindroute in.

Het systeem geeft je een beeld van de groei van een kleuter en laat zien waar het kind staat in de leerlijn. Je krijgt inzicht in de verschillende (sub)domeinen en ontvangt informatie op groepsniveau. Kleuter in beeld is daarnaast gescreend door leerkrachten en intern begeleiders uit het (s)bo.

Door onze jarenlange expertise op psychometrisch gebied hebben wij de belangrijkste observatiepunten, activiteiten en opdrachten geselecteerd. Op deze manier is de tool kort én krachtig, maar ook wetenschappelijk onderbouwd. Het is dan ook goedgekeurd door de Expertgroep toetsen PO.

Kleuter in beeld sluit bovendien naadloos aan bij Leerling in beeld. Beide systemen hebben vergelijkbare uitgangspunten en zijn technisch aan elkaar gekoppeld. Kleuter in beeld is onder meer gebaseerd op de leerlijnen en doelen van SLO en Expertisecentrum Nederlands.

Zeker! Kleuter in beeld maakten we samen met meer dan duizend onderwijsprofessionals uit het veld. Zo hebben we alle wensen voor een kleuterobservatietool in kaart gebracht. Ook betrokken we het veld bij zaken als de standaardbepaling. Denk hierbij aan vragen als: hoe bepaal je voor observatiepunten de grenzen wat een kleuter eind groep 1 moet kunnen? De mening van experts, leerkrachten en intern begeleiders legden we naast de leerlijnen (o.a. SLO en Expertisecentrum Nederlands) en psychometrische gegevens. Zo zijn er op basis van de inhoud objectieve standaarden bepaald.

We verbeteren Kleuter in beeld continu op basis van gebruikerswensen. Zo is het nu mogelijk om vanuit Leerling in beeld direct naar de resultaten van Kleuter in beeld te gaan. Ook kunnen groepsrapportages geprint worden en kan er binnen de verschillende rapportages gesorteerd worden op functioneringsniveau en symbool. Daarnaast is de observatietool nu breder inzetbaar in het s(b)o.

Ja, dat kan! Kijk hier voor de mogelijkheden en prijzen.

Allereerst: wij vinden het belangrijk dat jij als leerkracht de regie behoudt over hoe je het instrument inzet. Je kiest zelf welk deel van het instrument je gaat gebruiken. Van sommige kleuters heb je voldoende gezien om een indruk te krijgen van de ontwikkeling. Van andere kleuters heb je misschien aanvullende informatie nodig. Voor deze kleuters kun je een aanvullende opdracht of activiteit inzetten die meer informatie geeft over een bepaald subdomein, bijvoorbeeld woordenschat binnen Taal.

Per ontwikkelingsgebied zal de afname van de leerkrachtroute per kind ongeveer 8 tot 10 minuten duren. Voor veel kleuters zal de leerkrachtroute voldoende zijn. Bij Taal en Rekenen kan je gebruik maken van de kindroute als er kleuters zijn waarover je meer informatie nodig hebt. Je kiest dan voor één of meer opdrachten of activiteiten uit de kindroute. Een activiteit duurt ongeveer 15 minuten, een opdracht duurt digitaal 10 minuten en op papier ongeveer 15- tot 20 minuten.

Vanuit de inspectie wordt aangegeven dat je goed zicht moet hebben op de ontwikkeling van kinderen. Je volgt je groep systematisch en op een gestandaardiseerde wijze. Hoe vaak en wanneer bepaal je zelf. Bij Kleuter in beeld kun je denken aan 1 of 2 keer per schooljaar.

Door middel van onderzoek valideerden we de leerkrachtroute aan de kindroute: meten deze hetzelfde? We onderzochten de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid van de observatiepunten in de kindroute: komen de observaties van leerkrachten voldoende overeen met de observaties van onafhankelijke beoordelaars? Op deze manier zorgen we dat de over het algemeen wat subjectievere observaties zo objectief mogelijk zijn. Het instrument is dan ook goedgekeurd door de Expertgroep toetsen PO.

Kleuter in beeld volgt de kleuters met behulp van observaties (leerkrachtroute) voor de ontwikkelingsgebieden Sociaal Emotioneel, Motoriek, Taal en Rekenen. Bij Taal of Rekenen meer inzicht of verdieping nodig over hoe een kleuter zich ontwikkelt op een bepaald onderdeel? Maak dan gebruik van de Kindroute en zet de speelse verdiepende activiteiten en opdrachten in, op papier of digitaal. Gebruiksvriendelijke rapportages geven je uiteindelijk inzicht op kind- en groepsniveau, en op de verschillende subdomeinen. De groei staat hierbij altijd centraal! De rapportages kunnen een signalerende functie hebben, geven handvatten voor je handelen in de groep en houden je een spiegel voor.

Bekijk deze pagina om te zien hoe Kleuter in beeld eruit ziet.

Jij stelt per subdomein vast welk niveau het beste bij het kind past. Bij de opdrachten zijn er 3 verschillende versies voor verschillende niveaus:

* = niveau groep 1

** = niveau midden groep 2

*** = niveau eind groep 2

Dit betekent dat een kind uit groep 1 bijvoorbeeld ook de opdrachten van het niveau midden groep 2 kan maken, als een kind op een bepaald subdomein volgens jouw inschatting wat voorloopt op andere kinderen. Bij de 4 activiteiten zijn er geen verschillende niveauversies. Voor de kinderen in groep 1 en 2 kunnen dezelfde activiteiten en observatieformulieren gebruikt worden.

We selecteerden woorden uit verschillende woordenlijsten. We startten met de Basiswoordenlijst Amsterdamse Kleuters (BAK). De BAK is bedoeld om tot een minimale woordenschat van 2000 woorden te komen. Gemiddeld begrijpen kinderen van 5 en 6 jaar echter tussen de 6000 tot 8000 woorden (Goorhuis & Schaerlaekens, 2000). Wij zagen in de onderzoeken terug dat veel kinderen al veel woorden kenden. Daarom hebben we ook Digiwak en Basilex geraadpleegd. Voor alle woorden geldt dat we feedback van kleuterleerkrachten meewogen bij de selectie van de woorden. Verder hadden we als uitgangspunt dat de woorden in een foto of tekening ‘te vangen’ moesten zijn, en dat de woorden aansloten bij verschillende thema’s, zoals eten & drinken, verkeer en dieren. Met deze selectie krijg je een indruk van de vaardigheid van je kleuters op het gebied van woordenschat. We raden af om deze woorden expliciet op te nemen in het aanbod en te oefenen voorafgaand aan de opdrachten, omdat je dan de vaardigheid niet meer goed kunt meten.

Je stelt per subdomein vast welk niveau het beste bij de kleuter past. De opdrachten zijn beschikbaar in drie niveaus:

• * = niveau groep 1
• ** = niveau midden groep 2
• *** = niveau eind groep 2

Dit betekent dat een kleuter uit groep 1 bijvoorbeeld ook de opdrachten van het niveau midden groep 2 kan maken. Dit kan als een kleuter op een bepaald subdomein volgens jouw inschatting wat voorloopt op andere kleuters. Bij de activiteiten zijn er geen verschillende niveauversies. Voor de kleuters in groep 1 en 2 kunnen dezelfde activiteiten en observatieformulieren gebruikt worden.

Kleuter in beeld werkt met symbolen. Het symbool geeft een signaal over hoe een kleuter het in die observatieperiode heeft gedaan, het zegt dus niks over de groei. Het zorgt ervoor dat je bijvoorbeeld in één oogopslag ziet of een kleuter extra aandacht nodig heeft.

Bij Taal en Rekenen verschijnt een symbool wanneer álle subdomeinen zijn ingevuld. Het symbool geeft weer hoe de kleuter het in die observatieperiode heeft gedaan op het totaal van de subdomeinen. Voor het bepalen van dit totaalsignaal is gekeken naar de functioneringsniveaus in relatie tot de observatieperiode. Er zijn drie verschillende symbolen: 

• Boven verwachting: hardloper
• Volgens verwachting: plantje
• Onder verwachting: oogje

Bij Sociaal-Emotioneel krijg je voor elk van de drie subdomeinen (Sociaal gedrag, Welbevinden en Speelwerkhouding) een symbool. Bij Motoriek krijg je voor elk van de twee subdomeinen (Grove motoriek en Fijne motoriek) een symbool. Er zijn drie verschillende symbolen:

• Volgens verwachting: plantje
• Onder verwachting: oogje
• Extra aandacht: belletje

De digitale leerkrachtroute vind je in Kleuter in beeld online. Je kunt de leerkrachroute op twee manieren inzetten. Je kiest de wijze die jij het prettigst vindt:

1. Per kleuter vul je de gehele (of een deel van de) leerkrachtroute in
2. Je observeert per onderdeel (bijvoorbeeld Spreken), vult dit per kleuter in en gaat dan naar het volgende onderdeel

Gebruik de kindroute bij Taal of Rekenen als je twijfelt over de vaardigheid van een kleuter op een bepaald subdomein, of als je meer informatie wilt. Bij deze route komen dezelfde subdomeinen aan bod als in de leerkrachtroute, maar nu betrek je de kleuter erbij. 

Je legt de kleuter digitale of papieren opdrachten voor of voert samen speelse activiteiten uit. De activiteiten of opdrachten plan je in via Kleuter in beeld. Je ziet later in de rapportages terug of een resultaat gebaseerd is op je eigen observatie vanuit de leerkrachtroute (1 blokje) of vanuit een activiteit op opdracht vanuit de kindroute (2 blokjes).

Gebruik de (digitale) leerkrachtroute als je al een goed beeld hebt van een kleuter. Dit kan voor alle subdomeinen of een deel ervan. De route is volledig gebaseerd op jouw observaties over een langere periode (dus geen momentopname).

Gebruik bij Taal en Rekenen de kindroute als je twijfelt over de vaardigheid van een kleuter op een bepaald subdomein of als je meer informatie wilt. Bij deze route komen dezelfde subdomeinen aan bod, maar nu betrek je de kleuter erbij. Je legt de kleuter digitale of papieren opdrachten voor of voert samen speelse activiteiten uit.

Als je liever gebruik maakt van eigen opdrachten en activiteiten, dan is dit natuurlijk ook mogelijk. In dat geval vul je daarna de leerkrachroute in. In de rapportages zie je welke route is uitgevoerd: 1 blokje staat voor de leerkrachtroute en 2 blokjes voor de kindroute.

De digitale leerkrachtroute vind je in Kleuter in beeld online. Je kunt de leerkrachroute op twee manieren inzetten. Je kiest de wijze die jij het prettigst vindt:

1. Per kleuter vul je de gehele (of een deel van de) leerkrachtroute in.
2. Je observeert per onderdeel (bijvoorbeeld Spreken), vult dit per kleuter in en gaat dan naar het volgende onderdeel.

Gebruik de kindroute bij Taal en Rekenen als je twijfelt over de vaardigheid van een kind op een bepaald subdomein, of als je meer informatie wilt. Bij deze route komen dezelfde subdomeinen aan bod als in de leerkrachtroute, maar nu betrek je het kind erbij. Je legt het kind digitale of papieren opdrachten voor of voert samen speelse activiteiten uit. De activiteiten of opdrachten plan je in via Kleuter in beeld online. Je ziet later in de groepsrapportage terug of een resultaat gebaseerd is op je eigen observatie vanuit de leerkrachtroute of vanuit een activiteit of opdracht vanuit de kindroute.

De activiteiten kun je binnen de setting van je groep uitvoeren. Plan de activiteit op een rustig moment, wanneer de rest van de kleuters zoveel mogelijk zelfstandig spelen. Geef aan je groep duidelijk aan dat je even niet gestoord kunt worden. Je zou hiervoor een symbool of een voorwerp kunnen gebruiken.

Merk je onrust in de groep? Zet de activiteit met de kleuter dan op een ander moment voort. Vind je het prettiger om bepaalde activiteiten buiten je groep te doen of is het voor een bepaalde kleuter beter om niet al te veel afleiding te hebben? Probeer dan iets te regelen met een collega.

Kleuter in beeld kan het hele jaar door afgenomen worden. Je bepaalt zelf wanneer je de kleuters gaat observeren. Vind je het belangrijk om alle kleuters uit jouw groep in één rapportage terug te zien, let er dan op dat je alle kleuters binnen een bepaalde periode geobserveerd hebt. De online omgeving werkt met drie observatieperiodes in een schooljaar:

• Begin: augustus - november
• Medio: december - maart
• Eind: april - juli

Handig: je bepaalt zelf hoe vaak en wanneer je de kleuters gaat observeren. Zo kun je de domeinen afnemen in verschillende periodes. Vanuit de inspectie wordt aangegeven dat je goed zicht moet hebben op de ontwikkeling van kleuters. Je volgt je groep systematisch en op een gestandaardiseerde wijze.

We geven hier een voorbeeld voor groep 2:

• B-periode: Sociaal-Emotioneel
• M-periode: Motoriek, Taal en Rekenen
• E-periode: Sociaal-Emotioneel, Taal en Rekenen

Ja, alle vier domeinen van Kleuter in beeld kunnen worden ingezet bij leerlingen uit groep 3 en het s(b)o. Voor Taal en Rekenen wordt per subdomein een functioneringsniveau berekend. Het is voor leerlingen uit groep 3 en het s(b)o alleen niet mogelijk om een symbool voor het totaal van de subdomeinen te krijgen, omdat deze symbolen gebaseerd zijn op kleuters in groep 1 en 2. 

Bij Motoriek is het symbool dat getoond wordt, gebaseerd op leeftijd. Bij Sociaal-emotioneel is het symbool voor elk van de subdomeinen gekoppeld aan een jaargroep. Om het symbool voor leerlingen met jaargroep S of jaargroep 3 te laten bepalen, kies je zelf voor jaargroep 1 of 2. Wanneer de leerkrachroute ingevuld is, verschijnt er een venster waarbij je kunt kiezen voor jaargroep 1 of 2. Daarna wordt automatisch een symbool bepaald.

Kleuter in beeld Taal en Rekenen kunnen ingezet worden. Per subdomein wordt er gewoon een functioneringsniveau berekend. Het is voor deze groep niet mogelijk om een signaal te krijgen. De signalen zijn gebaseerd op jaargroepen.
De module Sociaal-Emotioneel kan op dit moment niet ingezet worden bij kinderen uit het s(b)o. De normering is alleen gebaseerd op kinderen in groep 1 en 2 uit het reguliere basisonderwijs.
Motoriek: kan ingezet worden bij kinderen uit S(B)O, de normering is gebaseerd op leeftijd.

Nee, dat kan niet. Dat is ook een bewuste keuze. Kleuters ontwikkelen zich sprongsgewijs. Het is belangrijk dat leerkrachten zich bij het invullen niet laten leiden door automatisme, maar elke periode blanco de observaties invullen, gebaseerd op de afgelopen periode, voor een zo betrouwbaar mogelijk beeld.

Nee, dat kan niet. Wanneer je als leerkracht al weet wat de vaardigheid van een kleuter is, is het niet meer nodig om ook de kindroute af te nemen. Alleen als je informatie mist over de vaardigheid of twijfelt over de vaardigheid van een kleuter, kun je ervoor kiezen om de kindroute af te nemen.

Als je al wel de leerkrachroute hebt ingevuld, kun je deze eenvoudig verwijderen door in de groepsvoortgang nogmaals op de leerkrachtroute te klikken en vervolgens op het gereedschapsicoontje linksonder.

Ja, dat kan. Als je de leerkrachtroute van een subdomein deels invult, klik je op sluiten. De ingevulde observatiepunten worden dan opgeslagen en je kunt op een later moment verdergaan. Jouw collega kan vervolgens de observatiepunten die jij ingevuld hebt doorlopen. Als je helemaal klaar bent met het invullen van een subdomein en je bent het samen eens over dat wat ingevuld is, klik je op bevestigen. Dan wordt het niveau automatisch berekend.

Dit hangt vooral van je eigen voorkeuren af. We vinden het belangrijk dat jij als leerkracht de regie behoudt over hoe je Kleuter in beeld inzet. Je kiest zelf welk deel van Kleuter in beeld je gaat gebruiken. Van sommige kleuters heb je voldoende gezien om een indruk te hebben van de ontwikkeling en is de leerkrachtroute voldoende. Van andere kleuters heb je misschien aanvullende informatie nodig en zet je de kindroute in.

Per domein zal de afname van de leerkrachtroute per kleuter ongeveer 8 tot 10 minuten duren. Voor veel kleuters zal de leerkrachtroute voldoende zijn. Bij Taal en Rekenen kan je gebruik maken van de kindroute wanneer er kleuters zijn waarover je meer informatie nodig hebt. Je kiest dan voor één of meer activiteiten of opdrachten. Een activiteit duurt ongeveer 15 minuten, een opdracht duurt digitaal 10 minuten en op papier ongeveer 15 tot 20 minuten.

Kleuter in beeld online is een webbased applicatie waarin jij als leerkracht registreert, plant en inzicht hebt in de rapportages. De observatie die start vanuit de Leerkrachtroute kun je direct digitaal invullen.

Voer je met één of meer kleuters de Kindroute uit, dan plan je online de opdrachten of activiteiten voor deze kleuters. Digitale opdrachten worden automatisch verwerkt in Kleuter in beeld online. Bij de papieren opdrachten verwerk je het aantal goed in Kleuter in beeld online. Bij de activiteiten kun je ervoor kiezen het observatieformulier direct digitaal in te vullen, of eerst op papier en daarna de ingevulde observatiepunten over te nemen in Kleuter in beeld online. Rapportages zijn direct in te zien in Kleuter in beeld online.

Ja, het is mogelijk om notities te maken voor een hele groep op een bepaald subdomein óf voor één kleuter op een subdomein. De envelop wordt blauw als er een notitie is gemaakt. Je kunt de notitie maken of teruglezen door op de envelop te klikken. Ook op de kindrapportage verschijnt de notitie die je gemaakt hebt voor de desbetreffende kleuter.

Nee, dit is niet mogelijk. Je kunt alleen voor de observatieperiode van het huidige moment (begin, midden of eind) observaties inplannen. Als de volgende observatieperiode start en je hebt nog observaties open in de vorige periode, moet je deze opnieuw plannen voor de nieuwe periode.

Nee, dat kan niet. Het is op dit moment alleen mogelijk om elke periode blanco in te vullen, zonder dat deze gebaseerd zijn op de afgelopen periode.

Je kunt de kindrapportage opslaan als pdf en printen per kleuter of voor een groep kleuters. Er is een leerkracht- en een ouderversie beschikbaar.

• In de ouderversie van Taal en Rekenen worden het symbool voor het totaalsignaal, de gevolgde route bij Taal en Rekenen en persoonlijke notities niet getoond.
• In de ouderversie voor Sociaal-Emotioneel en Motoriek worden de notities en de ingevulde leerkrachtroute niet getoond.

Het beeld van kleuters wordt niet bepaald door te vergelijken met een landelijke referentiegroep, zoals je dit misschien kent van de toetsen Taal en Rekenen voor Kleuters. Daar werd gekeken naar de vaardigheid van kleuters in vergelijking met een landelijke referentiegroep (A t/m E of I t/m V). De normering van Kleuter in beeld Taal en Rekenen is niet gebaseerd op een vergelijking met leeftijdsgenoten, maar op inhoud. Waar staat een kleuter als je kijkt naar de leerlijn?

Tijdens een standaardbepaling hebben onderwijsprofessionals (leerkrachten groep 1 en 2 en experts) voor de verschillende taal- en rekenaspecten bepaald wat doorgaans gezien wordt bij een kleuter eind groep 1 en bij een kleuter eind groep 2. Onze psychometrische afdeling heeft deze informatie samen met de data uit de verschillende onderzoeken met behulp van psychometrische modellen samengebracht tot een normering gebaseerd op inhoud.

Alle vier domeinen (Taal, Rekenen, Sociaal-Emotioneel en Motoriek) zijn officieel goedgekeurd door de Expertgroep Toetsen PO/COTAN (Expertgroep Toetsen PO).

Vanaf augustus 2023 mogen scholen voor het volgen van de ontwikkeling van kleuters geen gebruik meer maken van schoolse toetsen met opgavenboekje, pen en papier (Onderwijsinspectie, 2022). Scholen moeten aan de hand van observaties nagaan hoe hun kleuters er voor staan. Hiervoor kunnen zij observatie-instrumenten gebruiken die door de Expertgroep zijn goedgekeurd. Dit is vastgelegd in de wet die in februari 2022 door het parlement is aangenomen en zo is het ook geformuleerd door de inspectie. Kleuter in beeld is een observatie-instrument en is goedgekeurd door de Expertgroep Toetsen PO en sluit daarom goed aan op de nieuwste wetgeving en het huidige inspectiekader.

Door middel van onderzoek valideerden we de leerkrachtroute aan de kindroute: meten deze hetzelfde? We onderzochten de interbeoordelingsbetrouwbaarheid van de observatiepunten in de kindroute: komen de observaties van leerkrachten voldoende overeen met de observaties van onafhankelijke beoordelaars?

Op deze manier zorgen we dat de over het algemeen wat subjectievere observaties zo objectief mogelijk zijn. Het instrument is dan ook goedgekeurd door de Expertgroep toetsen PO.