'We zijn heel blij met Leerling in beeld.'

De Archipelschool is een van de partnerscholen van Cito die nauw betrokken was bij de ontwikkeling van Leerling in beeld. Ib’er Hante Visser legt uit waarom zij enthousiast is over dit nieuwe leerlingvolgsysteem en waarom het juist zo geschikt is voor veel leerlingen van haar school.

De Archipelschool is een vrij klein buurtschooltje in het centrum van Den Haag. Veel ouders zijn hoogopgeleid, een aanzienlijk deel is expat en werkt bij een van de grote internationale organisaties die de stad rijk is. Ib’er Hante Visser legt uit voor welke uitdaging dit de school stelt: ‘Doordat veel kinderen thuis geen Nederlands praten, hebben we een NT-problematiek die vergelijkbaar is met veel andere binnenstadscholen. Bij ons komen kleuters en zij-instromers binnen die nog geen woord Nederlands spreken.’
Voor leerlingen die het Nederlands nog onvoldoende beheersen, zijn toetsen vaak een groot probleem. Hante zegt hierover: ‘Doordat veel toetsen zo talig zijn, kunnen ze nog niet laten zien wat ze eigenlijk in huis hebben. Dat speelt zeker in de eerste anderhalf jaar dat ze op school zitten. Daarom zijn wij heel blij met Leerling in beeld, want de nieuwe toetsen zijn compacter en Rekenen-Wiskunde een stuk minder talig.’

Belangrijke verbeteringen Cito-toetsen

De afgelopen tweeënhalf jaar was de Archipelschool nauw betrokken bij de ontwikkeling van Leerling in beeld. ‘Als partnerschool van Cito hebben we de hele pilot meegedraaid en konden we aangeven waar we tegenaan liepen. Dat was heel fijn. Ik zie in dit nieuwe leerlingvolgsysteem van Cito veel terug van de dingen die de partnerscholen hebben ingebracht.’

Als klein maar o zo belangrijk voorbeeld noemt Hante de volwassenen en kinderen die in de toetsen figureren. ‘Bij Leerling in beeld komen dezelfde personen in álle toetsen terug. Met een vertelplaat kunnen we uitleggen wie bijvoorbeeld de vader, de moeder, de juf en dochter Kim zijn. Vooral de buitenlandse kinderen hebben daar baat bij, het scheelt veel vragen en onduidelijkheid.’

Andere veranderingen waar Hante blij mee is: ‘De bladspiegel van de toetsboekjes is echt goed aangepast. Voorheen stonden er nog wel eens op de achterkant van een bladzijde één of enkele vragen zonder dat de kinderen dat in de gaten hadden. Dat is nu ondervangen, tekst en vragen staan netjes naast elkaar. Dat is voor de kinderen veel overzichtelijker.’

Afgestemd op uiteenlopende leerlingen
Hante vertelt dat kinderen met dyslexie baat hebben bij de minder talige en overzichtelijke toetsen. ‘Al onze leerlingen met dyslexie zijn nu in staat om de toetsen te maken. Het verbaast me eerlijk gezegd hoe goed dat gaat. Zij maken de Begrijpend lezen-toets op het AVI-instructieniveau. Dat kan dus een toets op een lager jaarlaagniveau zijn. Ik zie op andere scholen nog wel eens dat een leerling wél moet meedoen op het jaargroepniveau. Dan moet het dyslectische kind uit groep 7 bijvoorbeeld eerst de M7-toets doen, daarna mag het ook nog de E5-toets doen. Maar welke informatie gaat die M7-toets jou geven? Je weet dat het kind dat niet kan.’ Op de Archipelschool zitten op dit moment drie leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS). ‘Zelfs zij kunnen de Leerling in beeld-toetsen maken’, vertelt Hante enthousiast.
Bij de Leerling in beeld-toetsen wordt gebruikgemaakt van functionele visuele ondersteuning. ‘De plaatjes zijn echt een ondersteuning van de tekst die ernaast staat. Dat is natuurlijk voor alle kinderen fijn, maar zeker ook voor kinderen met ADHD. Een plaatje dat onvoldoende met de tekst te maken heeft, kan erg afleiden. Vroeger maakten de leerlingen met ADHD de Begrijpend lezen-toetsen in vier delen, in plaats van in twee delen. Anders zou hun hoofd te snel vol zijn en hun batterij te snel leeg. Met de Leerling in beeld-toetsen kunnen deze kinderen gewoon met de rest van de groep meedoen, hebben we vorig schooljaar ervaren toen we als partnerschool mochten proefdraaien.’

(Ook een optie voor leerlingen met dyslexie = de digitaal auditief ondersteunde toetsen inzetten voor Begrijpend lezen)

Op papier én digitaal

De Archipelschool kiest ervoor om in de groepen 3 t/m 5 de papieren toetsen te gebruiken en in de groepen 6 t/m 8 de digitale toetsen. ‘Een bewuste keus’, legt Hante uit. ‘De leerlingen werken regelmatig op de computer, bijvoorbeeld om oefeningen te maken. Wij denken dat met name de jongere kinderen niet zo goed in de gaten hebben als ze op de computer met een toets bezig zijn waar ze echt hun best op moeten doen. Als ze een papieren toetsboekje voor hun neus hebben liggen, gaan ze iets meer in de ‘toetsstand’. Omdat we partnerschool van Cito zijn, hebben de leerlingen van groep 3 t/m 5 afgelopen jaar de papieren Leerling in beeld-toetsen gemaakt, groep 8 maakte de digitale proeftoets. Dat ging heel goed. Dit jaar gaan we kijken of de digitale afname ook goed werkt bij groep 6 en 7.’

Nieuw leerlingprofiel vergemakkelijkt communicatie

Hante ziet ook het nieuwe leerlingprofiel als een waardevol element van Leerling in beeld. ‘Voorheen kregen ouders een uitdraai van de grafiekjes mee, maar die waren best moeilijk te ‘lezen’. Leerkrachten kregen daar veel vragen over. In het nieuwe leerlingprofiel zien ouders in één oogopslag alle vakken onder elkaar. In het groeigrafiekje staat heel duidelijk hoe hun kind zich de afgelopen drie toetsmomenten heeft ontwikkeld. Dat is inzichtelijk en daardoor heb je ook een ander gesprek met ouders. Het vergemakkelijkt de communicatie.’

Het leerlingprofiel is volgens Hante ook behulpzaam bij de gesprekken met de leerlingen zelf. ‘Onze leerkrachten hebben twee keer per jaar met elke leerling vanaf groep 3 een groeigesprek. Daarin stellen zowel de leerling als de leerkracht een leerdoel. Wij hebben al jarenlang goede ervaringen met die groeigesprekken. Aan het gekleurde balkje in het leerlingprofiel ziet het kind nu precies hoeveel het vooruit is gegaan. Zelfs voor leerlingen uit groep 3 is dat duidelijk. Als een kind bijvoorbeeld ziet dat het met spelling wel vooruit is gegaan maar nog niet helemaal op niveau is, kan het bedenken: ik wil meer oefenen met spelling. Dat is dan een mooi nieuw leerdoel.’

Duidelijke visie op toetsen

De Archipelschoolschool heeft een behoorlijk uitgesproken visie op toetsen. Hante: ‘Wij toetsen alleen wat we zelf willen toetsen en niet meer dan nodig is. We zijn geen school die eindeloos doortoetst. Leerling in beeld is voor ons echt een volgsysteem, waarmee we twee keer per jaar een neutrale meting doen en zicht houden op de groei van leerlingen. Verder hangen we er niet te veel aan op. De leerkrachten zijn heel goed in staat om te kijken naar wat elk kind in de klas laat zien. Op basis daarvan bepalen zij of een kind bijvoorbeeld extra instructie of juist verrijkingsmateriaal nodig heeft. Om nog nauwkeuriger te bepalen of de doelen voor spelling en rekenen worden beheerst, kunnen leerkrachten bij individuele leerlingen ook de Groeimeter inzetten. Dat vind ik een mooie aanvulling op de toetsen. Echt een verrijking.’

Nog wel even wennen

Hante steekt haar enthousiasme over Leerling in beeld niet onder stoelen of banken. ‘Ik ben niet de enige die er blij mee is. Laatst had ik ib-overleg met elf andere scholen van ons bestuur en ook mijn collega’s zijn tevreden met de toetsen en de analysemogelijkheden. Het nieuwe platform maakt een gebruiksvriendelijke indruk. Ik denk dat leerkrachten echt wel even tijd nodig hebben om aan bepaalde dingen te wennen, bijvoorbeeld aan het feit dat er nu ook met functioneringsniveaus wordt gewerkt. Die transitie kost tijd, maar over één of anderhalf jaar weten we niet meer beter.’