'Mijn indruk is dat Cito erin is geslaagd om het voor de gebruiker zo prettig en werkbaar mogelijk te maken.'

MOVARE, een groot schoolbestuur in Zuid-Limburg, wil kansrijk onderwijs bieden. Daarvoor is het een vereiste om scherp zicht te hebben op de kwaliteit van het onderwijs en op de ontwikkeling van leerlingen. Om te kijken of leerlingen voldoende profiteren van het onderwijs is het leerlingvolgsysteem een belangrijke informatiebron, maar niet de enige.

Onderwijsstichting MOVARE bestuurt en verbindt 46 scholen, voornamelijk reguliere basisscholen, maar ook een school voor nieuwkomers, 3 sbo-scholen en een (v)so/zml-school. Janine Deckers, beleidsadviseur op de afdeling onderwijskwaliteit, schetst de regio waarin MOVARE actief is: “Zuid-Limburg staat bekend om haar sociaal-economische problematiek, met de bijbehorende risico’s op onderwijsachterstanden. Een deel van onze scholen heeft een bovengemiddeld of hoog schoolgewicht. Ik denk dat we door onze schoolpopulatie misschien wel nóg sterker de plicht voelen om kansrijk onderwijs te bieden.”

Verschillende data verzamelen

“Om leerlingen te bieden wat ze nodig hebben, moet je goed zicht hebben op hun groei en ontwikkeling. Toetsen en de data uit het leerlingvolgsysteem vormen een belangrijke basis om zicht te krijgen op de ontwikkeling van kinderen. Om het beeld van het kind te completeren, heb je echter ook andere data nodig. Omdat de resultaten, het gedrag en het handelen dat onze leerlingen laten zien niet altijd overeenkomt met hun mogelijkheden, doen verschillende scholen een leerpotentietest, zoals de NSCCT of ADIT”, aldus onderwijsadviseur Laura Einöther. Janine vult aan: “We hebben afspraken over de data die alle scholen in ieder geval standaard vastleggen in het leerlingadministratiesysteem ParnasSys.”

Inzicht op bestuursniveau

Binnen MOVARE krijgen scholen tot op grote hoogte de ruimte om hun eigen keuzes te maken. Zij kiezen bijvoorbeeld hun eigen toetsleverancier en leerlingvolgsysteem. De meeste scholen gebruiken het leerlingvolgsysteem van Cito, een enkele school gebruikt een ander systeem. Voor het bestuur is die verscheidenheid wel een uitdagende factor. Janine: “De verschillende volgsystemen hebben best een andere werkwijze en communiceren bijvoorbeeld anders over groei. Zo spreekt de één over leerrendementen, de ander niet. Het is een uitdaging hoe je die verschillende data op bestuursniveau goed met elkaar kunt vergelijken en op de juiste manier interpreteert.” Voor de data-analyse wordt de Ultimview-module van ParnasSys gebruikt. Janine: “Hiermee kunnen we onder meer de resultaten op groepsniveau bekijken en een cohortanalyse op schoolniveau maken. Omdat we geen toegang hebben tot het leerlingvolgsysteem van de scholen, kunnen wij niet inzoomen op leerlingniveau, bijvoorbeeld om een foutenanalyse te maken. Zo diep kan alleen de school zelf kijken.”

Adaptieve toetsen spreken veel scholen aan

Ongeveer de helft van de scholen die voorheen LVS 3.0 gebruikten, is dit jaar overgestapt op Leerling in beeld. Bijvoorbeeld De Schakel, een school in Kerkrade waar Ineke Luyten ib’er is. Zij zegt over de keuze voor Leerling in beeld: “Vorig jaar hebben we onderzocht of we bij Cito wilden blijven of naar een andere aanbieder zouden overstappen. We hebben voor Cito gekozen. Dat komt voor een belangrijk deel door de introductie van de adaptieve toetsen.” Laura weet dat dit voor veel MOVARE-scholen een doorslaggevend argument was. Zij zegt over Leerling in beeld: “Ik heb het idee dat Cito echt de tijd heeft genomen voor de ontwikkeling. Daarbij is goed ingespeeld op de vraag van de scholen, onder meer ten aanzien van de adaptieve toetsen. Dit nieuwe leerlingvolgsysteem zit in een nieuw jasje, maar heeft wel de vertrouwde kwaliteit. Mijn indruk is dat Cito erin is geslaagd om het voor de gebruiker zo prettig en werkbaar mogelijk te maken.”

Computervaardigheid jonge kinderen

Ineke vindt het heel fijn dat scholen zelf kunnen kiezen of ze de toetsen digitaal of op papier afnemen. “Digitaal toetsen scheelt natuurlijk tijd. De leerkrachten hoeven niet meer alles na te kijken en daarna in te voeren. Direct na de toetsafname zien zij de resultaten. Qua administratieve last is dat wel echt een verbetering. Vorig jaar, tijdens de proefinvoer, hebben we de toetsen bij groep 3 tot en met 5 digitaal afgenomen. Achteraf merkten we dat onze leerlingen toch niet zo computervaardig waren als we dachten. Bij de toetsen voor spelling ging het bij groep 3 bijvoorbeeld nogal eens fout met het intypen van de woorden. We hebben toen besloten om de woorden eerst te laten opschrijven en daarna te laten overtypen. Het papieren blaadje met de geschreven woorden leverden de kinderen ook in. Ik verwacht dat we dit jaar in groep 3 alleen de papieren toetsboekjes gaan gebruiken.”

Fijne ondersteuning vanuit Cito

Ineke denkt dat het met Leerling in beeld ook op andere vlakken makkelijker wordt voor leerkrachten. “Er is nu één duidelijk dashboard, waar leerkrachten alles kunnen vinden, zoals voorbeeldopgaven en handleidingen. Om te zorgen dat zij snel wegwijs zijn in het dashboard heeft Cito allerlei simpele instructiefilmpjes op YouTube geplaatst. In het begin is het echt wel eventjes wennen, dat heb ik zelf ook gemerkt. Maar als je er eenmaal mee gaat werken, is het allemaal heel logisch. Als ik zelf ergens niet uitkom, bel ik naar de helpdesk van Cito. Daar leggen ze altijd duidelijk uit wat ik kan doen. Dat is fijn.”

Keuzevrijheid voor scholen

De keuzevrijheid van de MOVARE-scholen gaat óók over de toetsen die zij afnemen. Leerling in beeld omvat bijvoorbeeld ook instrumenten voor het Sociaal-emotioneel functioneren en Executieve functies en een toets Begrijpend Luisteren. De school van Ineke neemt die laatste toets standaard af om het beeld van elk kind nog net iets completer te maken. De basistoetsen zijn echter voor alle scholen hetzelfde, benadrukt Janine. “Alle scholen toetsen in ieder geval de basisvaardigheden, dus rekenen, taalverzorging en lezen. Als ze vanuit hun eigen ambitie nog aanvullende toetsen willen afnemen, is dat prima. Ik wil het wel graag weten als scholen dat doen. Want als ik bijvoorbeeld in Heerlen hoor dat een school met een toets Begrijpend Luisteren aan de slag wil, kan ik die school in contact brengen met Ineke. Zij heeft daar immers al ervaring mee.”

Stimuleren van kwaliteitscultuur

Janine weet uit eigen ervaring dat die uitwisseling tussen scholen wel een omslag in denken vraagt. “Toen ik zelf als ib’er werkte, was de school mijn wereld. Pas toen ik bovenschools ging werken, realiseerde ik me dat de wereld van MOVARE veel groter is dan de school waar je werkt. Voor de uitwisseling tussen scholen gebruiken we nu onder meer Office Teams. Ik denk dat er in die uitwisseling nog veel winst is te behalen. Het kan bijdragen aan ontzettend kansrijke ontwikkelingen en aan een kwaliteitscultuur.” De afdeling waar Janine en Laura werken, wil zelf actief bijdragen aan de kwaliteit. Niet voor niets heet de afdeling sinds kort onderwijskwaliteit. Janine: “Je ziet dat onze afdeling echt in transitie is, waarbij onze rol verschuift van curatief naar preventief. We willen vanuit een neutrale positie meedenken met de scholen. We zijn een sparringpartner die meekijkt of leerlingen goed les krijgen en genoeg leren. Om scholen ook bij Leerling in beeld goed te ondersteunen, wordt onze afdeling geschoold.” Ib’er Ineke zegt dat de transitie van de afdeling onderwijskwaliteit voor haar duidelijk merkbaar is. “Voorheen richtte de ondersteuning van de onderwijsadviseurs zich vooral op het individuele kind, nu ligt de focus meer op de school als geheel. Ik vind het absoluut een toegevoegde waarde hebben dat ik nu op bestuursniveau een sparringpartner heb, waarmee ik kan bespreken hoe mijn school ervoor staat en welke acties we op kunnen zetten!”

Tip! Een nieuw leerlingvolgsysteem is een nieuwe start voor iedereen. Een goed moment om samen stil te staan bij het toetsbeleid en de toetsvisie van de school en om vragen te stellen als: waarom toetsen wij, welke toetsen wil ik afnemen en wat voegen ze toe aan onze toetsvisie? Ook leren we je graag optimaal gebruik te maken van het nieuwe LVS. Bekijk ons aanbod Training & advies